Öğretmenin Çalıştığı Okul Zorunlu Hizmet Kapsamına Alınırsa veya Çıkarılırsa Zorunlu Hizmeti Nasıl Değerlendirilir?

Son yayımlanan Şubat 2020 Millî Eğitim Bakanlığı Tebliğler Dergisindeki değişikliklere göre  ülkemizdeki tüm okulların hizmet alanları, süreleri ve puanları yeniden belirlendi. Bu durumda öğretmenin çalıştığı okulun zorunlu hizmet kapsamına alınması veya zorunlu hizmet kapsamından  çıkarılması sonucunda  o okulda görev yapan öğretmenlerin zorunlu hizmetlerinin nasıl değerlendirileceği konusunda kafalarda soru işareti oluştu. Kafalardaki bu soru işaretlerini gidermek ve olası aynı durumla karşılaşıldığı zaman nasıl değerlendirileceği konusunda öğretmenlere rehber olabilmesi adına mevzuattaki yerini açıklayarak göstereceğim.


Her sene yapılan değerlendirilmeler sonucunda okulların hizmet alanları, puanları ve süreleri yeniden belirlenmektedir. Bazı okulların hizmet alanları aynı kalırken bazı okulların ise zorunlu hizmet alanları değişebilmektedir. Hatta öğretmenin görev yaptığı okulun hizmet alanının değişmesinden ötürü zorunlu hizmet sayılan okul bazen zorunlu hizmet kapsamından çıkabiliyor yada tam tersi zorunlu hizmet sayılmayan okul zorunlu hizmet kapsamına alınabiliyor.Bu durumda öğretmenin aklına “Öğretmenin çalıştığı okul zorunlu hizmet kapsamına alınırsa veya çıkarılırsa zorunlu hizmet nasıl değerlendirilir?”  sorusu geliyor.

Bilindiği üzere her bir okul, hangi bölgede olursa olsun hizmet alanının değerine göre öğretmenin görev yaptığı süresi bakımından zorunlu hizmet sayılır veya sayılmaz. Yani her okul 1 ila 6 arasında hizmet alanına göre sınıflandırılır ki okulun hizmet alanı 4 veya daha üstü değere sahip ise ( 4.-5.-6. Hizmet alanı) öğretmenlerin bu okulda geçirdiği süreler zorunlu hizmet sürelerden sayılır.


Tabi okulların hizmet alanları her zaman aynı hizmet alanında kalmıyor. Eğitim kurumun bulunduğu yerin nüfusu, coğrafi konumu, sosyo-ekonomik yönden gelişmişlik düzeyi, sağlık ve ulaşım şartları gibi unsurları değiştikçe hizmet alanları da değişmekte dolayısıyla da zorunlu hizmet sayılmaması da değişmektedir. 

Bu bağlamda,17 Nisan 2015 gün ve 29329 sayılı resmi gazetede yayınlanan Millî Eğitim Bakanlığı Öğretmen Atama Ve Yer Değiştirme Yönetmeliğinin “Zorunlu çalışma yükümlülüğü öngörülen eğitim kurumlarının belirlenmesi” başlığı olan 39. Maddesine göre öğretmen ihtiyacı ve çalışma şartlarındaki değişmeler çerçevesinde zorunlu çalışma yükümlülüğü öngörülen eğitim kurumları (4.-5.-6.hizmet alanı ), kapsama alındıkları tarihten itibaren her üç yılda yapılacak değerlendirmeye göre yeniden belirlenebilir ve belirli şartların iyileşmesinden kaynaklı olarak zorunlu hizmet alanından çıkabilmektedirler(1.-2.3.hizmet alanına alınabilmektedirler).Ayrıca çeşitli nedenlere bağlı olarak yeni açılan ya da dönüştürülen eğitim kurumları ile bulundukları yerleşim yerinin idari bağlılığının değişmesi ve benzeri nedenlerle hizmet alanının yeniden belirlenmesi gereken eğitim kurumları her yıl valiliklerin kasım ayı içinde yapacakları teklifler doğrultusunda aralık ayı içinde Bakanlıkça değerlendirilir ve Tebliğler Dergisinde yayımlanır.Yani her sene Aralık tebliğler dergisinde hizmet alanları değişen okulların listesi yayınlanabilir tabi özellikle son yıllara baktığımızda ise bir sonraki yılın şubat ayındaki tebliğler dergisinde yayımlanmaktadır.Ve bu kapsamda bazı okullar zorunlu hizmet sayılırken zorunlu hizmet kapsamından çıkabilir,bazı okullar ise zorunlu hizmet kapsamında değilken zorunlu hizmet kapsamına alınabilir.Fakat burada akıllara takılan soru ise bu değişiklik sonrası o anda hizmet alanı değişen okulda görev yapan öğretmenin hizmet süresinin zorunlu hizmet süresi bakımından  nasıl değerlendireceğidir.Bu durumu mevzuat açısından iki başlık altında değerlendirmek gerekir.


1) Okulu zorunlu hizmet kapsamına alınan öğretmenin çalıştığı süre zorunlu hizmetten sayılır mı?

Öncelikle kazanılmış bir hakkın olumsuz yönde etkilenmemesi gerektiğini söylemekte fayda olduğunu düşünüyorum. Mevzuatta bu durumun karşılığı ise 17 nisan 2015’te yayınlanan en son MEB Öğretmen Atama Yer Değiştirme yönetmeliğinin “Zorunlu çalışma süresinden sayılacak süreler” başlığı 46. Maddenin “b” bendinde bulunmaktadır ve eğitim kurumlarının(okul) zorunlu çalışma yükümlülüğü kapsamında bulunmadığı(1.-2.-3.hizmet alanı) dönemlerde göreve başladıktan sonra görev yaptıkları eğitim kurumları zorunlu çalışma yükümlülüğü kapsamına(4.-5.-6.hizmet alanı) alınan öğretmenlerin, eğitim kurumlarının zorunlu çalışma yükümlülüğü kapsamına alındığı tarihten sonra bu eğitim kurumlarında geçen hizmet süreleri zorunlu hizmetten süresi olarak hesaplanır.Yani öğretmenin görev yaptığı okulun zorunlu hizmete alındığı tarihten itibaren  geçirmiş olduğu hizmet süresi zorunlu çalışma süresinden sayılır.

Örnek: Bir öğretmen, Şubat 2016’da 30 bin öğretmen atamasında Muğla ili Milas ilçesindeki 1. Hizmet Bölgesi 3. Hizmet alanı olan  ( zorunlu Hizmet Sayılmayan okul)  Dörttepe Ortaokuluna atandıktan sonra yapılan değerlendirmeler sonucu yayınlanan tebliğler dergisinde hizmet alanı değişip 4. Hizmet alanına (zorunlu hizmet süresine) alınırsa öğretmenin bu tarihten itibaren yaptığı hizmet süresi zorunlu hizmet süresinden sayılmaya başlar.


2) Okulu zorunlu hizmet kapsamından çıkarılan öğretmenin çalıştığı süre zorunlu hizmetten sayılır mı?

Öğretmenin atandığı zorunlu hizmet yükümlülüğü öngörülen okulun (4.-5.-6.hizmet alanı) daha sonraki değerlendirmeler sonucunda zorunlu hizmet kapsamından çıkarılmasının cevabı ise yine 17 Nisan’da yayınlanan MEB Öğretmen Atama Yer Değiştirme yönetmeliğinin “Zorunlu çalışma süresinden sayılacak süreler” başlığı 46. Maddenin “c”  bendinde bulunmakta. Bu hüküm kapsamında zorunlu çalışma yükümlülüğü kapsamında bulunan eğitim kurumlarında(4.-5.-6.hizmet alanı) görev yapmakta iken, bu eğitim kurumlarının zorunlu çalışma yükümlülüğü kapsamından çıkarılmasından(1.-2.-3. Hizmet alanı) sonra da görev yapmaya devam eden öğretmenlerin bu eğitim kurumlarında geçen hizmet sürelerinin tamamı zorunlu hizmet süresinden sayılır.Dolayısıyla eğer öğretmen okulu zorunlu hizmet kapsamında iken atanırsa bu kurumlarda görev yaptıkları sürece bu kurumlarda geçirmiş oldukları hizmet süreleri zorunlu çalışma süresinden sayılır. Yani her ne kadar okul zorunlu hizmet dışına alınsa da haksızlık oluşmaması için o tarihte okulda görev yapan öğretmenlerin; o okuldaki görevleri devam ettiği sürece eski duruma göre değerlendirilmeye devam eder ve yaptığı hizmet süresi zorunlu hizmet süresi olarak hesaplanır. Burada önemli olan kısas önceden sahip olduğu özlük hakkın kaybolmayarak aynen devam etmesidir. Fakat zorunlu hizmet kapsamından çıkarıldığı tarihten sonra atanan öğretmenin çalıştığı süreler ise en son sahip olduğu hizmet alanına göre değerlendirilir. Yani önceden atanan öğretmenin çalıştığı süre okulu zorunlu hizmet kapsamından çıkarılsa dahi aynen zorunlu hizmet süresinden sayılırken daha sonra atanan öğretmenin çalıştığı süreler en güncel hizmet alanı olarak değerlendirilir ve zorunlu hizmet süresinden sayılmaz.
Örnek : 1. Hizmet bölgesi 4. Hizmet Alanı(zorunlu hizmet sayılan) olan Muğla ili Milas ilçesinde bulunan Ortaköy ortaokuluna atanmış öğretmenin her üç yılda yapılacak değerlendirmeye göre hizmet alanı yeniden belirlenen okulunun zorunlu hizmet kapsamından çıkarılması ile (1.-2.-3. Hizmet alanına alınması) bu tarihten sonraki görevi de zorunlu hizmet süresinden sayılır. O okulda kaldığı sürenin tamamı zorunlu hizmet olarak hesaba katılır. Fakat bu tarihten sonra atanan öğretmenin görevi ise yeni hali ile değerlendirilerek zorunlu hizmet olarak hesaplanmaz.