ASTANA MEİRAMGÜL KUSSAİNOVA - Kazakistan'da pazar günü yapılacak erken cumhurbaşkanlığı seçimleriyle ülkenin devlet sisteminde tekelleşme riskinin ortadan kaldırılması amaçlanıyor.
Kazakistan halkı, haziran ayında yapılan referandumla değiştirilen sistemin ilk cumhurbaşkanını seçmek için 20 Kasım'da sandık başına gitmeye hazırlanıyor.
Ülkenin 7. cumhurbaşkanlığı seçimi olarak kayıtlara geçecek seçim, yılın başında meydana gelen ve çok sayıda kişinin hayatını kaybetmesiyle sonuçlanan Ocak olaylarının ardından yapılan Anayasa referandumu sonrası gerçekleşiyor.
Doğal kaynaklar bakımından zengin ülke Kazakistan'da söz konusu seçimle, son 30 yılda halk ile iktidar arasındaki uçurum ve toplumda sosyoekonomik adaletin sağlanamaması gibi sorunların ana nedeni gösterilen "iktidardaki tek kişi" modelinin ortadan kaldırılması amaçlanıyor.
Pazar günkü seçimle devletin başına gelecek kişinin bir daha seçilme hakkı olmaksızın 7 yıllık tek dönemle cumhurbaşkanlığı görevini üstlenmesi ve böylece gelecekte devlet sisteminde tekelleşme riskinin önlenmesi bekleniyor.
Ayrıca Kazakistan'ın seçim tarihinde ilk kez oy pusulasında "hepsine karşı" seçeneğinin yer alması da ülkedeki demokrasinin gelişmesinde önemli adım olarak belirtiliyor.
Cumhurbaşkanlığı seçimi, referandumla Kazakistan Anayasası'nda yapılan değişikliklerin hayata geçirilmesi açısından da önemli olacak.
Bu değişiklikler ise özellikle süper başkanlık sisteminin son bulması, Parlamento'nun güçlendirilmesi, yerel meclis başta olmak üzere valiliklerin karar mekanizmalarının artırılması, Meclis milletvekillerinin karma sistemiyle seçilmesi, idam cezasının tamamen kaldırılması, Anayasa Mahkemesinin kurulması, görevdeki Cumhurbaşkanı'nın yakın akrabalarının devletin üst düzey görevlerine getirilmesinin yasaklanması gibi kanunların uygulanmasını kapsıyor.
Kazakistan Cumhurbaşkanı Kasım Cömert Tokayev de 1 Eylül'de Parlamento'nun açılış töreninde yaptığı konuşmada, ülkede Anayasa referandumu sonrası kapsamlı reformların başarılı şekilde hayata geçirilmesi için halkın yeni bir güvenoyuna ihtiyaç olduğunu belirterek, sonbaharda erken cumhurbaşkanlığı seçimlerinin yapılmasını önerdi.
Tokayev, bunun için görev süresini iki yıl kısaltarak seçimlerde yeniden aday olmaya hazır bulunduğunu açıkladı.
- Cumhurbaşkanlığına 6 kişi aday
Kazakistan Cumhurbaşkanı görevine mevcut Cumhurbaşkanı Kasım Cömert Tokayev'in de aralarında olduğu toplam 6 kişi aday.
Auıl (Köy) Halk Demokrasi Partisinden Jiguli Dayrabayev, Ulusal Sosyal Demokrat Partisinden Nurlan Auesbayev, "Amanat" Sendikalar Topluluğu'ndan Meyram Kajıken, Ulusal Sosyal Hizmet Uzmanları Birliği'nden Karakat Abden, "Kazak Anneleri, Gelenek Yolunda" isimli kamu derneğinden de Saltanat Tursınbekova seçimde yarışacak.
Ülke tarihinde ilk kez cumhurbaşkanlığı seçimlerinde iki kadının adaylar arasında olması da dikkati çekiyor.
69 yaşında olan görevdeki Cumhurbaşkanı Tokayev ise Parlamentodaki üç siyasi parti ile 30'dan fazla sivil kuruluşun bir araya gelerek oluşturduğu “halk koalisyonunun” adayı olarak yarışıyor.
Kazakistan Merkezi Seçim Komisyonunun verilerine göre toplam nüfusu 19 milyonu aşan ülkede 11 milyon 950 bin 485 kayıtlı seçmen bulunuyor.
Bunların yaklaşık 12 bininin aynı gün Kazakistan'ın yurt dışındaki temsilciliklerinde kurulacak sandıklarda oy kullanması bekleniyor.
Pazar günü ülke genelinde 10 bin 101, yurt dışında ise 68 sandığın kurulacağı seçimlerde oy verme işlemi yerel saatle 07.00'de başlayıp 20.00'de sona erecek.
Kazakistan'daki erken cumhurbaşkanlığı seçimlerini Türkiye'nin de arasında olduğu 15 ülkenin seçim kurulu başkanının yanı sıra Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı, Türk Devletleri Teşkilatı ve Türk Dili Konuşan Ülkeler Parlamenter Asamblesi gibi uluslararası kuruluşlardan gözlem heyetleriyle toplamda 642 yabancı gözlemci yerinde takip edecek.
