DOSYA HABER/İKLİMLE DEĞİŞEN BALIKÇILIK - İklim değişikliği balıkçıların hayatını tehlikeye atıyor

İSTANBUL (AA) - YETER ADA ŞEKO - İklim kriziyle birlikte deniz suyunda meydana gelen sıcaklık artışı balıkların kıyıdan uzaklaşmasına yol açarken yetersiz ekipmanla denize açılmak zorunda kalan balıkçılar, aşırı hava olayları karşısında savunmasız kalıyor.

AA'nın iklim krizinin balıkçılık sektörü üzerindeki etkilerine yönelik hazırladığı haber dosyasının ilk bölümünde aşırı hava olaylarının balıkçılar üzerinde oluşturduğu riskler ele alındı.

BM Gıda ve Tarım Örgütü (FAO) verilerine göre balıkçılık ve kültür balıkçılığı sektöründe yaklaşık 58,5 milyon kişi istihdam edilirken bu kişiler ve bakmakla yükümlü oldukları yakınları da dikkate alındığında dünya genelinde yaklaşık 600 milyon kişi geçimini bu sektörden sağlıyor. Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO) verilerine göre sektördekilerin yaklaşık yüzde 37'si tam zamanlı, yüzde 23'ü yarı zamanlı çalışırken diğer kısmı dönemsel çalışanlar oluşturuyor.

Okyanusların ısınması, asitlenmesi, oksijen kaybı gibi iklim krizinin yol açtığı sorunlar ise balıkçılık sektörünü ve bu sektörde çalışan milyonlarca kişinin gelirlerini ve can güvenliklerini tehdit ediyor.

ABD’deki Cornell Üniversitesi akademisyenlerinin yaptığı bir çalışma küçük ölçekli faaliyetler yürüten balıkçıların boğulmalarında hava koşullarının diğer etmenlere göre daha fazla öne çıktığını ortaya koydu.

İklim değişikliğinin balıkçılık üzerindeki etkisini araştıran bilim insanları, dünyanın en büyük ikinci gölü olan, Doğu Afrika’daki Victoria Gölü üzerinde avlanan balıkçılar üzerinde çalıştı.

Eylül-Kasım 2021 döneminde bölgedeki balıkçılarla, son bir yıldaki balıkçı ölümlerinin detaylarını konuşan araştırmacılar bu ölümleri hem yetersiz ekipman, donanım eksikliği hem de hava koşulları ve iklim değişikliği faktörleri üzerinden değerlendirdi.

- Boğulan balıkçıların çoğu deneyimliydi

Toplam 141 boğulma vakasının incelendiği çalışmanın sonuçlarına göre boğulmaların yüzde 41,8'i kötü hava koşulları nedeniyle meydana gelirken, bu koşulların yüzde 47,5’ine dalgalı sular, yüzde 46,8’ine güçlü rüzgarlar, yüzde 12,1’ine ise şiddetli yağışlar eşlik etti.

Boğulma olaylarında teknelerin yüzde 85,1'inin bakımının yeterli olduğu, hayatını kaybeden balıkçıların da sektörde önemli deneyime sahip oldukları ve yüzde 75'ten fazlasının 3 yıldan fazla süredir balıkçılık yaptığı öğrenildi.

Tüm bu verilerden yola çıkan araştırmacılar, balıkçıların ölümlerinde, beklenmedik ya da hızla değişen hava koşullarının etkili olabileceği sonucuna vardı. Özellikle bölgedeki pek çok kişinin tek geçim kaynağının balıkçılık olmasının, bu kişileri kötü hava koşullarına rağmen balık avına çıkmaya zorlaması da ölümleri artıran bir diğer faktör olarak değerlendirildi.

Çalışmayı yürüten akademisyenlerden, ABD’deki Cornell Üniversitesi Veteriner Fakültesi Kamu ve Ekosistem Sağlığı Bölümü Öğretim Üyesi Doç. Dr. Kathryn Fiorella, AA muhabirine, dünyanın balıkçılık yapılan birçok bölgesinde artık kıyıya yakın yerlerde yeteri kadar balık olmadığını söyledi.

- 'En yüksek risk Doğu Afrika, Güneydoğu Asya ve Latin Amerika'da'

Bu durumda, iklim değişikliğinin yanı sıra aşırı avlanmanın da etkisi olduğuna değinen Fiorella şöyle devam etti:

'Yapılan araştırmalar artık balıkçıların balık yakalayabilmek için kıyıdan daha fazla uzaklaşmaları gerektiğini gösteriyor ki bu da navigasyon ekipmanına ve hava uyarı sistemlerine sahip olmayan balıkçıları daha tehlikeli bir duruma sokuyor. Öte yandan balıkçıların daha uzağa gitmek zorunda kalması, riskli bir durumun oluşması halinde kıyıdan onlara yardım gitmesini de zorlaştırıyor. Balıkçılar hava koşullarının artık daha düzensiz olduğu görüşünü paylaşıyor. Dünyadaki balıkların üçte ikisi küçük ölçekli balıkçılar tarafından avlanıyor. Bunların yüzde 90'ı ekonomik olarak gelişmekte olan ülkelerdeki tropik bölgelerde faaliyet gösteriyor. Örneğin Doğu Afrika, Güneydoğu Asya ve Latin Amerika'da çok yoğun balıkçılık yapılıyor. Risklerin en yüksek olabileceği yerlerin oralar olduğunu düşünüyorum.'

Fiorella balıkçıların daha güvende çalışabilmeleri için can yeleği, erken uyarı sistemleri gibi gerekli ekipmanın sağlanması, ayrıca risklere karşı eğitilmeleri gerektiğini kaydetti.

- 'Yağmur sezonunda tehlike artıyor'

Balıkçılığın önemli bir geçim kaynağı olduğu Doğu Afrika ülkesi Zanzibar'da nüfusun yaklaşık yüzde 20'si geçimini balıkçılıktan sağlıyor.

Almanya merkezli Potsdam İklim Etkisi Araştırma Enstitüsü'nün raporuna göre küresel ısınma Zanzibar'daki balıkçılık faaliyetlerini pek çok yönden etkiliyor. Özellikle suların ısınması sonucu balıkların kıyısal alanlardan uzaklaşması ve yağmur sezonlarında dalgaların şiddetinin artması balıkçılık faaliyetlerini riskli hale getiriyor.

Zanzibar'ın güneyindeki Kizimkazi Dimbani bölgesinde yaşayan balıkçı Ishaka Issa Hajj, bölgedeki pek çok kişi gibi geçimini balıkçılık faaliyetlerinden sağladığını söyledi.

Bölgede yaşayanların ekonomik durumlarının iyi olmadığını ifade eden Hajj, 'Yeterli ekipmana ve sağlam teknelere sahip olmayanlar daha çok kıyıda balıkçılık yapıyorlar. Koşulları daha iyi olanlar ise denize açılıp daha ileride avlanabiliyor.' dedi.

Kıyıdan uzaklaştıkça daha büyük balıklar yakalayabildiklerinden ve bunun iyi bir gelir getirdiğinden bahseden Hajj, 'Eskiden kıyı bölgelerde çok daha fazla balık vardı, ama şimdi daha az. Artık yeteri kadar balık avlayabilmek için kıyıdan daha fazla uzaklaşmamız gerek. Öte yandan denize açılmamız oldukça tehlikeli, örneğin bazen hava güzelken çıkıyoruz ve yağmurun yağacağını kestiremiyoruz, bu da bizi tehlikeye atıyor. Diğer yandan yağmur sezonunda tehlike daha da artıyor. Birçok balıkçı böyle durumlarda işini yapamıyor ve başka işler bakmak zorunda kalıyor. Ava çıkanlar arasında ise yaralananlar hatta ölenler oluyor.' diye konuştu.

Balıkçıların çok zor koşullarda faaliyetlerine devam etmeye çalıştığını dile getiren Hajj güvenlikleri için daha büyük ve sağlam teknelere ihtiyaçları olduğunu vurguladı.